8.1 Inleiding

De mens probeert voortdurend zichzelf en haar omgeving te verbeteren ten behoeve van haar eigen fysieke en mentale welzijn en van dat van anderen. Geavanceerde technologie in de vorm van fysieke en digitale systemen kan hierbij helpen. Het is echter niet evident dat deze systemen door het bevredigen van kortetermijnbehoeften ook op de lange termijn positief bijdragen aan het welzijn van de gebruiker. Op dit moment ontbreekt fundamentele kennis over de welzijnseffecten van ontworpen systemen op de lange termijn. Het gevolg hiervan is dat het vooralsnog niet mogelijk is om op een systematische manier te ontwerpen voor duurzaam welzijn. Hierdoor staan de humane aspecten van technologie onder grote druk, met onbedoelde en ongewenste negatieve welzijnseffecten, zoals verslaving, vervreemding, en isolatie. Om hierop in te kunnen spelen is het voor de creatieve industrie van belang om te weten wat op de lange termijn het effect van fysieke en digitale systemen is op het welzijn van mensen. Zowel bij consumenten als bij creatieve professionals ontbreekt bovendien vaak het begrip van maatschappelijke, economische, culturele en technologische systemen om controle en regie te voeren over de welzijnseffecten van die systemen. Soms domineert het belang van het systeem boven dat van het individu of de gemeenschap. Ten aanzien van deze ingewikkelde systemen worden steeds meer prangende vragen gesteld over hoe humaan ze nog zijn.

De roadmap The Humane Touch stelt de mens als gebruiker en maker van ingewikkelde systemen centraal. ‘Humaan’ betekent in dit verband dat we uitgaan van het uniek menselijke in de relatie met systemen die door toedoen van de exponentieel groeiende mogelijkheden van technologie het menselijk bevattingsvermogen al snel overstijgen. De kern is hierbij het subjectieve welzijn (de ervaren kwaliteit van leven) van de mens, zowel op het niveau van het individu als op het niveau van de gemeenschap. De roadmap The Humane Touch kijkt vanuit het menselijke perspectief naar systemen met als doel het menselijk welzijn te garanderen en te vergroten.

Meer dan door externe condities (zoals systemen waarin we participeren) wordt ons welzijn beïnvloed door onze activiteiten. Dat betekent dat het welzijnseffect van technologie voor een groot deel indirect is. Niet het systeem zelf, maar de mate waarin mensen er actief aan kunnen deelnemen en de mogelijkheid hebben het systeem te activeren als individu, groep of samenleving is leidend. Identificatie, engagement en empowerment spelen hierbij een belangrijke rol Daarom vereist welzijngedreven ontwerpen een holistisch begrip van de mens als psychologisch, sociologisch en ideologisch wezen. Daarbij gaat het om alle menselijke rollen binnen systemen: van ontwikkelaars en producenten tot werknemers, consumenten en burgers.