8.2 Uitdaging

Technologische ontwikkelingen hebben de mogelijkheden van de mens veel goeds gebracht. Per saldo leven mensen de laatste eeuw gemiddeld langer, gezonder, veiliger en rijker. Technologie is uiterst succesvol gebleken in het vervullen van de basisbehoeften van grote groepen mensen, zoals veiligheid, autonomie en communicatie. Zo heeft technologie de mogelijkheden om elkaar wereldwijd fysiek of digitaal te ontmoeten spectaculair vergroot. Maar dezelfde technologie kent ook destructieve effecten zoals vervreemding, verslaving, isolatie, ongewenste profilering en machtsmisbruik. Uitvindingen die initieel geïntroduceerd zijn ten behoeve van het welzijn van de mensheid kunnen bovendien onbedoeld en onbewust leiden tot beschadiging en zelfs vernietiging van individuen en gemeenschappen. Springstof is behulpzaam bij het winnen van grondstoffen, maar ook een vernietigend wapen. Plastic heeft ontelbare zinvolle nieuwe toepassingen gebracht, maar is inmiddels ook een grootschalige bedreiging voor het ecosysteem. Sociale media hebben bijgedragen aan de democratisering van zelfexpressie, maar zijn ook effectieve platforms voor structurele manipulatie en demonisering gebleken. Technologiegedreven systemen verruimen de mogelijkheden van de mens, maar het zijn de mens en zijn sociale context die bepalen hoe deze systemen worden ontwikkeld en ingezet. Ontwerpmethoden die op dit moment beschikbaar zijn worden vooral gedreven door doelstellingen op de korte en middellange termijn. Er is weinig oog is voor langetermijneffecten, simpelweg omdat de kennis die nodig is om grip te krijgen op deze effecten vooralsnog ontbreekt.

De belangrijkste uitdaging van deze roadmap is daarom het stimuleren van onderzoek voor het genereren van kennis, methoden en technieken waarmee langetermijn welzijnseffecten van ontworpen systemen kunnen worden geoperationaliseerd in ontwerpprocessen. Het doel hierbij is de menselijke dimensie te behouden en te versterken te midden van de groeiende complexiteit en het bijbehorende risico van vervreemding tussen mensen en hun leefwereld.

"Technologiegedreven systemen verruimen de mogelijkheden van de mens, maar de mens en zijn sociale context bepalen hoe deze systemen worden ontwikkeld en ingezet."

In de sociale-, gedrags- en geesteswetenschappen is reeds relevante kennis ontwikkeld over de condities voor subjectief welzijn. Ook (psychologische) principes die het menselijke welzijnsniveau beïnvloeden zijn in kaart gebracht. Deze kennis en principes kunnen als basis dienen voor het ontwikkelen van ontwerpprincipes en -strategieën. Dit kan door middel van fundamenteel (empirisch) onderzoek en door middel van case-gebaseerd ontwerponderzoek naar vormen van identificatie, engagement en empowerment.

De creatieve professional wordt geconfronteerd met de uitdaging om de nieuwe (generieke) kennis succesvol in te zetten in toekomstige, veelal unieke contexten en deze te verbinden met de eigen impliciete praktijkkennis (know-how) en ervaring (tacit knowledge). De creatieve professional dient dus te beschikken over methoden en strategieën om de relevante wetenschappelijke kennis generatief in te zetten voor het realiseren van het beoogde doel: de mens fysiek en mentaal zo humaan mogelijk te positioneren binnen ingewikkelde systemen, zodanig dat er gedrag wordt ondersteund en gestimuleerd waarin negatieve welzijnseffecten worden vermeden en duurzame positieve welzijnseffecten worden gemaximaliseerd. De centrale uitdaging is om te waarborgen dat technologie mensen in staat stelt om de regie over hun eigen leven en omgeving te nemen.