Inleiding
De creatieve industrie versterkt het innovatieve vermogen van Nederland, zowel vanuit het bedrijfsleven als vanuit de wetenschap, en is mede daarom een van de negen Nederlandse topsectoren.
Een sterke creatieve industrie is een belangrijke partner die de noodzakelijke verbindingen met en tussen andere sectoren legt, om zo samen antwoorden te geven op maatschappelijke en economische opgaven. Het creatieve vermogen en de unieke werkwijze van de creatieve industrie bieden ons land de kans om tot onmisbare innovatieve doorbraken te komen.
Om deze bijdrage aan onze economie en maatschappij – ook in de toekomst – te realiseren is een stevige kennisbasis nodig. Maatschappelijke ontwikkelingen zorgen ervoor dat de rol en bijdrage van de creatieve professional verandert. Daarom is het noodzakelijk dat er wordt geïnvesteerd in het versterken van haar kennisbasis. Deze agenda formuleert wat daarvoor nodig is, om zo te komen tot een veerkrachtige en relevante creatieve sector.
Dit is de vijfde editie van de Kennis- en Innovatieagenda (KIA) voor de Nederlandse Topsector Creatieve Industrie. Ze heeft betrekking op de periode 2020-2023. De agenda geeft richting en invulling aan de inhoudelijke koers die CLICKNL, het Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) van de topsector, uitzet voor kennisontwikkeling en -toepassing binnen en vanuit de creatieve industrie. CLICKNL ondersteunt met deze agenda de missie van het Topteam Creatieve Industrie: het versterken van de veerkracht van de creatieve industrie.
De KIA legt de basis voor het Kennis- en Innovatieconvenant 2020-2023 waarin overheid, kenniswereld en topsectoren met elkaar afspreken op welke manier ze invulling geven aan onderzoek en innovatie binnen de creatieve industrie. De KIA is richtinggevend voor onderzoeksprogramma’s, onderzoeksvoorstellen en innovatieprojecten die gericht zijn op de creatieve industrie en onderzoekers.
Bij de start van het TKI in 2012 stond het agenderen en programmeren van onderzoek en innovatie voor de creatieve industrie nog in de kinderschoenen. Tot 2016 werd in netwerken binnen deelsectoren (fashion, media & ICT, gaming, built environment, design, cultural heritage) de R&D-behoefte uit die deelsectoren opgehaald. Sinds 2016 richt de topsector zich als geheel op overkoepelende en multidisciplinaire vraagstukken om de sector over de gehele breedte te bedienen. Vele ontmoetingen en werksessies met een brede achterban resulteerden in een gezamenlijke visie op de huidige stand van zaken en de toekomst van de creatieve industrie. Daaruit kwamen drie lijnen voor kennisontwikkeling voor de sector naar voren: de roadmaps Design for Change, The Humane Touch en Value Creation. De visie en roadmaps zijn in de KIA 2018-2021 gepresenteerd.
Waarom na twee jaar weer een nieuwe KIA? Ondanks dat er de komende jaren door het Missiegedreven Innovatiebeleid (zie hoofdstuk 4) veel zal veranderen in de manier waarop onderzoek geprogrammeerd wordt, vindt CLICKNL het belangrijk om de visie van de creatieve industrie op de belangrijke thema’s te blijven articuleren. Om de sector te kunnen vertegenwoordigen is het nodig om te weten wat er speelt, zodat onderzoeksagenda’s zich kunnen richten op de behoeften uit de praktijk, en zodat de rol van de creatieve industrie binnen de diverse thema’s goed voor het voetlicht komt. Daarnaast biedt dit document ook inspiratie, voor onderzoekers en creatieve professionals, over de thema’s die de sector nu en in de komende jaren bezig zal houden.
De KIA is een levend document en CLICKNL zal deze agenda blijven actualiseren. Vanaf deze editie zal de KIA integraal op de website van CLICKNL verschijnen, en alleen nog in digitale vorm worden uitgegeven. Verschillende delen zullen worden doorontwikkeld; op de website is altijd de nieuwste versie van de KIA te vinden.
Onder deze KIA ligt een raamwerk, zie figuur 1.1. Dit raamwerk toont de rol en bijdrage van de creatieve industrie, en de positie van kennisontwikkeling in dit ecosysteem. De relatie tussen huidige en nieuwe kennis en de toepassing van deze kennisbasis wordt daarin aangegeven. Het onderscheid tussen bestaande kennis en KEM's en de toekomstige, te ontwikkelen kennis en methoden is kunstmatig; in de praktijk zijn zij vaak met elkaar verweven. Bestaande methoden worden bijvoorbeeld doorontwikkeld in de toepassing en op basis van nieuwe kennis en inzichten uit de roadmaps aangescherpt.
Figuur 1.1: Raamwerk KIA 2020-2023
Deze driedeling is terug te vinden in de indeling van de KIA:
Deel I bevat een uitwerking van het karakter van de sector, haar kennisbasis en haar kenmerkende aanpak. De huidige kennisbasis van de creatieve industrie bestaat uit de domeinkennis en sleutelmethodologieën (KEM's) die de creatieve professional inzet bij het creëren van interventies.
De creatieve industrie zet haar kennis en methoden gericht in om te werken aan een innovatieve en inclusieve samenleving. Zij creëert interventies voor de aanpak van maatschappelijke uitdagingen op de thema’s uit het missiegedreven innovatiebeleid: Energietransitie en duurzaamheid, Landbouw, water en voedsel, Gezondheid en zorg, en Veiligheid. Binnen deze missiethema’s en de missies kunnen creatieve professionals en bedrijven een relevante bijdrage leveren aan kennis- en innovatieprogramma’s op basis van de huidige kennisbasis; Deel II beschrijft deze rol.
De kennis van vandaag is niet voldoende om de complexiteit van de maatschappelijke vraagstukken van morgen aan te gaan. Door te werken aan de missies zal duidelijk worden welke kennis en methoden nog ontbreken voor een effectieve aanpak van de uitdagingen. In Deel III beschrijven de roadmaps de ambities voor het ontwikkelen van nieuwe kennis.
CLICKNL heeft een tiental voorbeelden (cases) geselecteerd die de kracht van de creatieve industrie laten zien (Deel IV). Dit zijn projecten waarin de bijdrage van creatieve professionals tot impact en vooruitgang heeft geleid en waarin de unieke meerwaarde van creatieve methoden en producten naar voren komt. Deze voorbeelden worden verspreid door de KIA genoemd, en zijn hier op de website van CLICKNL te vinden. Ze zijn niet opgenomen in dit bestand.
De KIA is een co-productie van CLICKNL en het Topteam Creatieve Industrie. Zij hebben zich bij het samenstellen laten inspireren door de Creative Council, de leden van de Federatie Creatieve Industrie en een groot aantal individuele bedrijven, creatieve professionals en onderzoekers.
De roadmaps voor de kennisbasis in deze agenda zijn opgesteld door drie teams die gevormd zijn vanuit de Programmaraad van CLICKNL. In de colofon staat een uitgebreide lijst van iedereen die aan deze KIA heeft bijgedragen.