6. Aanleiding voor behoefte aan kennisontwikkeling

De creatieve industrie creëert economische waarde met interventies die de belangen en waarden van mens en maatschappij verbinden aan de mogelijkheden van technologie. De sector zet de vaardigheden die ze daarbij gebruikt steeds vaker in ten behoeve van transities op het gebied van bijvoorbeeld gezondheid, energie en sociale cohesie. De creatieve industrie kan nieuwe ervaringen ontwikkelen die betekenis geven aan ons bestaan. Betekenisvolle interventies leveren een effectieve bijdrage aan een veerkrachtige samenleving en de transities die nodig zijn om spanningen in de samenleving het hoofd te bieden. Creatieve professionals doen dit door de mens centraal te stellen, nieuwe werelden en visies te verbeelden, stakeholders en kennis uit een veelheid van disciplines bijeen te brengen, nieuwe waardeproposities te creëren en door creërende vaardigheden (creativiteit en methodologieën) in te zetten.

Complexe socio-technische systemen Doordat de samenleving het speelveld van de creatieve professional is, hebben veranderingen in de samenleving hun weerslag op de beroepspraktijk van deze professional. Verregaande digitalisering van producten, diensten, omgevingen en ervaringen bijvoorbeeld, hebben invloed op het ontwikkelproces en de aard van het eindproduct. Producten en diensten die ons omringen worden steeds vaker ‘smart’: bijvoorbeeld worden kleding, onze gebouwde omgeving en festivals voorzien van sensoren, dataopslag en interactieve technologie. Via het Internet of Things interacteren deze artefacten met hun omgeving en elkaar. Daardoor staan ze steeds minder als eenheid op zichzelf, maar behoren ze tot complexe socio-technische systemen; systemen waarin mens en technologie samenwerken en op elkaar zijn afgestemd. De aard van deze integrale en adaptieve systemen, tegenover een van tevoren vastgesteld eindproduct, heeft de nodige invloed op het ontwerpproces van de creatieve professional.

Verantwoording en onderbouwing Naast de complexiteit van de socio-technische systemen is ook hun impact een belangrijk aandachtspunt. De systemen grijpen namelijk diep in op het menselijk bestaan: op waarden, gewoontes, sociale netwerken en direct op de economie, welzijn, milieu en veiligheid. Creatieve professionals moeten zich bewust zijn van de maatschappelijke consequenties van hun werk op de korte en lange termijn. Ook moeten ze deze in de juiste richting weten te sturen om tot interventies te komen die succesvol bijdragen aan de benodigde transities, zonder negatieve bij-effecten. Dit brengt naast methodologische kwesties ook allerlei ethische vraagstukken met zich mee.

Permanente doorontwikkeling van interventies Als gevolg van deze ontwikkelingen is het speelveld van de creatieve professional radicaal aan het veranderen. Vanwege de impact en de schaalgrootte wordt de creatieve professional eerder in het ontwikkelproces betrokken, wordt het product al in een vroeg stadium gelanceerd en blijft zij ook na oplevering betrokken bij onderzoek en doorontwikkeling van het product of de dienst op basis van constante monitoring van het functioneren en de impact (‘permanent beta’). Er vindt een omkering plaats in het R&D-proces waarbij onderzoek en ontwikkeling steeds meer hand in hand gaan en ontwikkeling soms zelfs op het onderzoek vooruitloopt. Dit maakt dat zowel de manier van samenwerken als de rol van de creatieve professional in het proces verandert: creatieve professionals moeten langdurige relaties aangaan met partners uit bedrijfsleven, non-profit sector en overheid. Er zal een nieuwe creatieve infrastructuur ontstaan waarin alle partijen intensief samenwerken om greep te krijgen op deze nieuwe complexiteit. Dat vraagt ook om nieuwe verdienmodellen.

Een nieuwe opgave De confrontatie met steeds complexere vraagstukken (ontwerpen op systeemniveau en met een grote technologische component), met de noodzaak tot verantwoording en onderbouwing, en met permanente (door)ontwikkeling van ontworpen interventies, levert voor de creatieve professional nieuwe uitdagingen op. Deze veranderende opgave vraagt daarom om doorontwikkeling van de huidige tools en methoden, maar zeker ook om de ontwikkeling van nieuwe tools en methoden, zodat de creatieve industrie ook in de toekomst haar cruciale rol als verbinder van maatschappelijke belangen en technologische mogelijkheden naar behoren kan blijven vervullen.