1. Innovatieve en inclusieve samenleving
Klimaatverandering, migratie, digitalisering, nieuwe bronnen van gezond voedsel, globalisering, de transities in het zorgstelsel, de burger die zich steeds minder veilig voelt in zijn omgeving…
In de moderne tijd buitelen maatschappelijke ontwikkelingen over elkaar heen en zijn van grote invloed op de samenleving en economie. Zij zetten de samenleving onder spanning. Dat zien we terug in de vorm van bijvoorbeeld polarisering, extremisme en nationalisme.
De uitdagingen die daarmee gepaard gaan zijn groot, zowel in omvang en impact als in complexiteit. Technologische innovaties beloven deze uitdagingen weg te nemen en hoewel ze veel voordelen met zich meebrengen, leveren ze ook nieuwe uitdagingen op, bijvoorbeeld ten aanzien van acceptatie en inclusiviteit. Onderzoekers en ontwikkelaars steken veel tijd en geld in het doorontwikkelen van kennis en mogelijkheden op het gebied van ‘sleuteltechnologieën’. Terecht, want zij zijn als middel inzetbaar voor de oplossingen die nodig zijn. Maar keuzes die in het verleden zijn gemaakt op het gebied van technologie en instituties, vormen de voedingsbodem voor de huidige maatschappelijke uitdagingen. Daarom zullen oplossingen die voortbouwen op bestaande technologieën en instituties weinig soelaas bieden (Frenken en Hekkert, essay).
"Om te zorgen dat de samenleving vernieuwingen omarmt en mogelijk maakt, werkt de creatieve industrie aan een innovatieve en inclusieve samenleving."
Het gedrag van de burger bepaalt de behoefte aan producten en diensten die de industrie maakt en levert, de energie die we gebruiken, onze voedingspatronen en de openbare ruimte waarin we wonen en ons verplaatsen. Een aanpassing van onze levensstijl werkt rechtstreeks door in de keten die daarin voorziet. Maatschappelijke uitdagingen vragen daarom niet zozeer om technologische innovatie, maar in de eerste plaats om sociale innovatie; om een aanpassing van onze levensstijl en ons gedrag. Iets wat niet alleen met technologie, beleid en bestuur tot stand komt.
De maatschappelijke uitdagingen vragen om een aanpak om mensen in beweging te brengen, waarbij de gezamenlijk vorm te geven veerkracht van de samenleving centraal staat. Om te zorgen dat de samenleving vernieuwingen in samenwerking omarmt en mogelijk maakt, werkt de creatieve industrie aan een innovatieve en inclusieve samenleving. Een samenleving die innovatief is in de zin dat mensen in staat zijn om en beschikken over de kennis, competenties en cultuur om vernieuwend te handelen en vernieuwing te adopteren. En een samenleving die inclusief is in de zin dat vernieuwing voor iedereen beschikbaar, bereikbaar en begrijpelijk is en helpt om deel te nemen aan de maatschappij. Dit leidt tot een wendbare en flexibele samenleving die in staat is te anticiperen en reageren op de veranderingen die (vaak als schokken) op ons afkomen, ermee te interacteren en een nieuw evenwicht te vinden. Een inclusieve en innovatieve samenleving is daarmee randvoorwaardelijk voor een duurzame toekomst.
Nederland beschikt over de faciliteiten en structuur om een voorbeeldrol te vervullen in de ontwikkeling van een samenleving met deze kwaliteiten. Ze kan fungeren als een proeftuin waarin burgers, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties samen met de wetenschap (samen de quadruple helix genoemd) uitdagingen analyseren en antwoorden daarvoor ontwikkelen.
De aandacht voor de menselijke maat en de kracht om vorm te geven aan veranderingen vormen de unieke inzet en bijdrage van de creatieve industrie aan de ontwikkeling van de maatschappij en de economie.