7.1 Inleiding

Design for Change gaat over ontwerpen voor de grote transities waar we als samenleving voor staan, zoals de energietransitie, de transitie naar een circulaire economie en de transitie in de zorg, waar de nadruk verschuift naar preventie in plaats van beter maken. Daarnaast leven er vragen als: hoe gaan we om met de digitale transformatie? Hoe kunnen we data inzetten voor een betere en gezondere samenleving en daarbij privacy waarborgen? Hoe zorgen we voor een duurzame, gezonde en veilige wereld? De roadmap Design for Change erkent dat de samenleving en haar infrastructuur zich duurzamer moeten organiseren en dat bovenstaande transities een verandering op systeemniveau vereisen. De uitdaging zit niet alleen in de technologie, maar ook – misschien wel vooral – in het veranderen van gedrag en motivaties van mensen. Dergelijke maatschappelijke problemen worden ook wel aangeduid als wicked problems. Deze problemen zijn moeilijk of onmogelijk op te lossen doordat zij gekenmerkt worden door onvolledige, tegenstrijdige en vaak moeilijk te herkennen factoren.

De Design for Change-roadmap benadert wicked problems vanuit een systeemperspectief, waarbij drie thema’s worden uitgelicht:

• Enabling Transitions: transities hebben een eigen dynamiek, en kennen verschillende fases. Door deze te leren begrijpen en erop in te spelen, is een brede verandering in de samenleving mogelijk. Verandering gaat gepaard met weerstand, dus een beter begrip van de soorten en oorzaken van weerstand geven inzicht in hoe deze een transitie kunnen bevorderen.

• Enabling Behavioural Change: om wicked problems het hoofd te kunnen bieden, zal het gedrag van mens en systeem moeten veranderen; er is een brede transitie in de samenleving nodig. Op welke manier kan de mens worden bewogen om hieraan mee te doen?

• Enabling Adaptation: hoe kan de dialoog tussen mens en systeem zo worden ontworpen dat mensen de kracht en de middelen hebben om deze maatschappelijke transities tot stand te brengen?