4.2.3 Gezondheid en zorg
De groei van het aantal patiënten met één of meerdere chronische aandoeningen, een toename van de gezondheidsverschillen tussen groepen in de samenleving, de vergrijzing van de bevolking, de krapte op de arbeidsmarkt en de stijgende zorgkosten zijn belangrijke pijnpunten op het gebied van gezondheid en zorg in Nederland. De missies binnen dit thema richten zich op het bevorderen van de gezondheid van iedereen, het vergroten van de kwaliteit van leven van mensen met een chronische ziekte of levenslange beperking en het verbeteren van de betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van zorg.
Onder de centrale missie om meer gezondheid voor iedereen te realiseren en gezondheidsverschillen te verkleinen zijn vier missies gekozen. Drie daarvan grijpen in op de achterliggende factoren van de centrale missie, zoals leefstijl, leefomgeving en kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg. Een vierde missie schenkt specifiek aandacht aan dementie als groeiend probleem voor onze samenleving, getuige de huidige demografische en epidemiologische trends. Allevier de missies binnen dit thema zijn relevant voor de creatieve industrie.
Het feit dat mensen weliswaar steeds langer leven, maar niet per se in goede gezondheid, vraagt om een radicaal andere manier van denken over, omgaan met en voorzien in gezondheid, vitaliteit, preventie en zorg. Binnen dit missiethema is een sleutelrol weggelegd voor de burger. Het perspectief van de burger en zijn vraag aan het systeem om zich te richten op vitaliteit, en de vermogens van mensen als uitgangspunt te nemen in plaats van hun beperkingen staan centraal in de onderliggende visie. Dit perspectief vraagt om integrale vormgeving van gezondheid, vitaliteit en passende zorg vanuit de werkelijke behoeften van de burger en burgercollectieven, passend bij de context van die burger(s) in buurt, wijk, regio, werk, school. Aandachtspunten zijn een gezondere leefstijl in een gezondere leef- en werkomgeving (inclusief onderliggende vitaliteitsfactoren als armoede, eenzaamheid, kansrijkheid, gezondheidsvaardigheden, etc), naar vermogen meedoen in de samenleving, samenhangende diensten en ondersteuning, en specifieke en gepersonaliseerde aandacht en interventies.
De creatieve industrie kan een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van interventies die bijdragen aan gezondere en vitalere burgers. Daarbij ligt voor de creatieve industrie het accent op een drietal punten:
1. Transitie van ziekte naar vitaliteit Tot voor kort draaide het gezondheidssysteem om ziekte en zorg. Tegenwoordig is een verschuiving naar gezondheid en gedrag gaande maar het systeem kan nog verder gekanteld worden door vitaliteit en meedoen naar believen en vermogen als uitgangspunt te nemen. De creatieve industrie is in staat om het proces van deze transitie te regisseren en organiseren. Met vitaliteit als uitgangspunt voor de toekomst ontwerpt de creatieve industrie een systeem van interventies en omgevingen die de burger ondersteunen en handelingsperspectief bieden in het leiden van een zo vitaal mogelijk leven.
Aangezien vitaliteit voor ieder mens in zijn specifieke context en situatie iets anders betekent, is het nodig om binnen dit systeem ruimte te maken voor een aanpak op maat, waarbij eenieder wordt ondersteund en gestimuleerd om in wisselwerking met zijn omgeving zijn gezondheidspotentieel te bereiken (‘samenmanagement’).
Binnen dit complexe systeem moet er aandacht zijn voor nieuwe organisatievormen die in samenhang met de interventies de visie verwezenlijken. Daarnaast moeten nieuwe verdienmodellen op basis van vitaliteitswaarde worden gerealiseerd; door met stakeholders (zowel geijkte zorgpartijen als nieuwe spelers) samen te werken wordt inzicht verkregen in kansen om sociale waarden (zoals gezondheid, participatie) te laten samenvallen met economische waarde, en om nieuwe waarden te omarmen.
2. Integrale diensten: innoveren middels burgerparticipatie en co-creatie Middels haar sleutelmethodologieën zet de creatieve industrie in op het in gezamenlijkheid realiseren van de systeemverandering, als alternatief voor de huidige versnipperde aanpak. Methoden waarmee de behoeften van burgers, zowel individueel als collectief, worden gearticuleerd zijn hierbij onmisbaar. Burgers en professionals uit diverse disciplines ontwikkelen middels co-creatie gezamenlijk een visie en toekomstbeeld van een wereld die in deze behoeften voorziet. Dit toekomstbeeld beziet de mens in de rol van burger, patiënt, bewoner, werkende, scholier, student, mantelzorger en ouder; in lokale en regionale ecosystemen.
Door dit toekomstbeeld op inspirerende wijze te verbeelden, ontstaat een uitnodigend perspectief en synergie; een basis voor draagvlak voor verandering en het uitwerken van samenhangende leefstijl- en omgevingsinterventies die mensen in staat stellen om zelf de regie te nemen over hun gezondheid en vitaliteit, omdat ze vanuit hun belangen en waarden zijn ontworpen.
Door vervolgens te werken in innovatieomgevingen die de werkelijkheid zo dicht mogelijk benaderen, bijvoorbeeld fieldlabs, en zo gedegen gebruikerstesten uit te voeren kunnen innovaties vroegtijdig en betrouwbaar worden getoetst ('ecologisch valideren'). De creatieve industrie is toegerust om in elk van deze stappen te faciliteren en om het gehele proces aan te sturen.
3. Gewoon gezond: omgevingsinterventies en handelingsperspectief op maat In een systeem waarin vitaliteit het ankerpunt is wordt handelingsperspectief geboden voor het maken van gezonde keuzes die het preventiepotentieel optimaliseren. Omgevingsinterventies zoals bijvoorbeeld meer groen in de wijk, inrichting die beweging bevordert (ruimte voor fiets, wandelpaden) en natuurlijke ontmoetingsplaatsen biedt, en winkels die gezonde producten aanbieden kunnen een vitale leefstijl stimuleren. De creatieve industrie zet kennis over de invloed van omgevingsfactoren op gezondheid om in concrete interventies. Daaronder vallen ook het ontwerp van diensten en organisatievormen, waarbij de gezondheid(szorg) in de eigen leefomgeving wordt geïntegreerd.
Middelen, behoeften, mogelijkheden en de sociale context van mensen verschillen, en daarmee ontstaan ook verschillen in gezondheidsvaardigheden tussen groepen. Dat besef moet worden meegenomen bij de ontwikkeling van nieuwe interventies in buurten en woonomgeving. Een vorm van co-creatie met de doelgroep is daarbij een goed middel om verschillen in behoeften en mogelijkheden in kaart te brengen.
"Dit perspectief vraagt om integrale vormgeving van gezondheid, vitaliteit en passende zorg vanuit de werkelijke behoeften van de burger en burgercollectieven, passend bij de context en rollen van die burger(s)."
In de directe leefomgeving kan leefstijl worden beïnvloed met persoonlijk interventies. Door het gebruik van (big) data wordt het bijvoorbeeld mogelijk om, aansluitend op individuele behoeften en omstandigheden, preventieve maatregelen op maat te nemen (bijvoorbeeld bij voedingsinterventies). Datzelfde geldt voor zorg op maat: deze kan worden toegesneden op de behoeften en mogelijkheden van mensen zelf in hun sociale en fysieke leefomgeving (integratie van e-health toepassingen ten behoeve.van gezondheid en zorg, zoals beeldbellen, telemonitoring, smart devices, robotica etc.). De creatieve industrie is met haar tools en methoden in staat om interventies te ontwerpen die zich aanpassen aan de context waarin ze worden gebruikt om zo optimaal van dienst te zijn aan de burger en zijn vitaliteit.