3.2 Key Enabling Methodologies

De creatieve industrie is gericht op ingrijpen, veroorzaken en in beweging krijgen. Die beweging vraagt om het ontwikkelen van innovaties die het proces van de maatschappelijke veranderingen en opschaling vorm kunnen geven. De kennisbasis van de creatieve professional voorziet in de instrumenten om hiertoe interventies te realiseren: de sleutelmethodologieën of Key Enabling Methodologies (KEM's).

De KEM's vormen de toolbox van de creatieve professional. Het zijn methoden, strategieën, processen en tools waarmee de creatieve professional, in alle disciplines van de creatieve industrie en toepasbaar binnen uiteenlopende domeinen, haar werk uitvoert en impact realiseert. Ze stellen creatieve professionals in staat om hun werk te structureren en richting te geven, en bevatten onder meer manieren van (samen)werken, problemen het hoofd bieden en interventies creëren. Naast de waarde die KEM's hebben voor het creatieve proces, helpen ze ook om opdrachtgevers duidelijk te maken (en gerust te stellen) wat ze wanneer kunnen verwachten. Daarmee zijn ze een onmisbare schakel in het proces tussen creatieve professional en haar opdrachtgever.

KEM's beschrijven dus vaak een werkingsprincipe of methode voor een integrerende en ontwerpende aanpak. Waar theorieën beschrijvingen zijn van de werkelijkheid, gaan KEM's over het ‘hoe’: welke rol kunnen creatieve interventies spelen in de verbanden die de theorieën blootleggen? Hoe kunnen interventies ingrijpen in die beschreven werkelijkheid om mensen blij te maken, te empoweren, of hun gedrag te beïnvloeden? KEM's integreren kennis uit de mens- en maatschappijwetenschappen met de kansen die technologische ontwikkelingen ons bieden en leggen die vast in zinvolle toepassingen of interventies die betekenisvolle effecten bereiken, zie figuur 3.3.

Figuur 3.3: KEM's integreren kennis over mens en samenleving met technologische ontwikkelingen

Sommige KEM's hebben betrekking op een enkel en specifiek aspect van het ontwerp of het proces, en andere KEM's zijn meer generiek van aard. KEM's kunnen dan ook op verschillende momenten en voor verschillende doelen in het innovatieproces worden ingezet.

De cases geven een indruk van hoe KEM's worden ingezet in het creatieve proces, en hoe de inzet van KEM's tot meerwaarde leidt.

De volgende indeling geeft een overzicht van KEM's die veel worden gebruikt in de creatieve industrie. Dit overzicht is een eerste aanzet om KEM's in de creatieve industrie in te delen, gecategoriseerd op basis van hun doel, om zo duidelijk te maken wat hun waarde is.

De indeling is verre van uitputtend; de genoemde voorbeelden komen met name in de ontwerpende disciplines voor en zijn illustratief bedoeld. Ze kunnen verder worden aangevuld met voorbeelden uit andere creatieve disciplines.

Vier belangrijke categorieën van KEM's zijn:

1. Methoden om richting en ontwerpdoel te bepalen, zoals:

   • Tools en methoden die helpen nieuwe werelden te verbeelden, zoals scenario-ontwikkeling, forecasting, design for debate;

   • Methoden om de (huidige) wereld in kaart te brengen, zoals context mapping; business model canvas; experience sampling; systeemdenken;

   • Methoden of technieken om een probleem of fenomeen anders te bezien, zoals reframing, diverse creativiteitstechnieken;

   • Methoden die helpen een standpunt of visie te ontwikkelen, zoals value sensitive design, normatief kader.

2. Methoden die helpen het proces systematisch te doorlopen en stakeholders te betrekken, zoals:

   • Modellen en ontwerpmethoden die generiek van aard zijn, zoals user-centred design, lean startup method, design thinking, ViP, double diamond model, participatory design, co-creatie, scrum;

   • Methoden die gericht zijn op een meer specifiek belang, zoals social innovation, design for emotion, sustainable design, strategic design.

3. Methoden die helpen bij de uitwerking en realisatie van de oplossing, zoals:

   • Methoden en tools voor het vormgeven van een concept of idee, zoals modelleren, prototypen, (virtuele) simulaties;

   • Methoden voor het bepalen of in kaart brengen van de mens-product interactie, zoals UX design, strategieën voor gedragsverandering, service design technieken als customer journey en service blueprinting;

   • Methoden en technieken voor het realiseren van het eindproduct, zoals rapid manufacturing, cradle-to-cradle.

4. Methoden die ondersteunend zijn bij het testen en valideren van een idee of oplossing, zoals:

   • Methoden om concepten al in een vroeg stadium te testen, zoals information acceleration, beta testing, focus groups;

   • Methoden en schalen om het directe en specifieke effect van producten te meten, zoals PrEmo, A/B testing, persoonlijkheidsschalen, usability testing;

   • Methoden waarmee effecten op de lange termijn of maatschappelijke waarde van oplossingen vast te stellen, zoals life-cycle analysis, Delphi methode, field- en simulatiestudies.

KEM's zijn veelal getest en beproefd in onderzoek aan kennisinstellingen. Vaak ook ontwikkelen creatieve bedrijven hun eigen KEM's – meestal een variant op bestaande methoden – waarmee ze zich in de markt positioneren en onderscheiden. De Nederlandse creatieve industrie kan op dit vlak teruggrijpen op een jarenlange ervaring en zo steeds vaker “evidence-based” oplossingen aandragen (zie ook hoofdstuk 9.3.3). Dit geeft Nederland een groot competitief voordeel ten opzichte van andere landen.

Hoofdstuk 4.1 beschrijft meer concreet hoe bepaalde KEM’s worden ingezet bij recente vraagstukken.

In het project Lea gebruikten creatieve professionals een KEM-variant die zij zelf ontwikkelden.